O głuchoniewidomych

Kim są osoby głuchoniewidome?

Przyjmujemy, że głuchoniewidomą jest osoba, która na skutek równoczesnego poważnego uszkodzenia słuchu i wzroku napotyka na bardzo duże trudności (odmienne od spowodowanych samą głuchotą lub samą ślepotą) szczególnie w poruszaniu się, dostępie do informacji i w komunikowaniu się.

Pamiętać jednak należy, że środowisko osób głuchoniewidomych jest bardzo silnie zróżnicowane. Pewne wyobrażenie o tym daje umowny jego podział na cztery główne grupy:

• osoby niewidome i słabosłyszące

• osoby niesłyszące i słabowidzące

• osoby słabosłyszące i słabowidzące

• osoby całkowicie głuche i niewidome

Szacujemy, że w Polsce żyje około 7 tysięcy takich osób. Część z nich z niepełnosprawnością tą się urodziła, inni nabyli ją w trakcie życia w wyniku różnych chorób (w tym genetycznych), urazów lub starości.

Osoby głuchoniewidome nie są w stanie zrekompensować ani uszkodzenia wzroku słuchem – jak niewidzący, ani też słuchu wzrokiem – jak niesłyszący. W związku z tym dużo więcej wysiłku i zaangażowania wymaga od nich wykonywanie czynności dnia codziennego, podtrzymywanie kontaktów z innymi osobami, kształcenie się oraz podejmowanie i wykonywanie pracy. Niezbędne jest przy tym także wsparcie otoczenia, a w wielu przypadkach również specjalistyczna pomoc.

Głuchoślepota jest fizyczną niepełnosprawnością o charakterze poznawczym, polegającą na jednoczesnym uszkodzeniu dwóch narządów – słuchu i wzroku.
Szacuje się, iż około 90% informacji z otoczenia człowiek zdobywa przy pomocy narządu wzroku, a 8% przy pomocy słuchu. W przypadku jednoczesnego uszkodzenia tych dwóch zmysłów, niemożliwa jest kompensacja niedostatku widzenia przez słuch, tak jak bywa u niewidomych, którzy mogą częściowo zrekompensować utratę wzroku słuchem, albo w przypadku osób głuchych, gdzie bywa odwrotnie – tzn. niedostatek słyszenia kompensowany jest przez wzrok.
W związku z tym głuchoślepoty nie można traktować jako prostej sumy tych dwóch niepełnosprawności, gdyż rodzi ona dodatkowe problemy, nieznane dla występującej osobno dysfunkcji – wzrokowej, bądź słuchowej.

Wśród społeczeństwa pokutuje pogląd, że głuchoniewidomi to osoby, które same niewiele są w stanie zrobić. Należy im współczuć, opiekować się i robić wszystko za nie. Głuchoślepota kojarzy się też niekiedy z ograniczeniem intelektualnym. Z drugiej strony głuchoniewidomi nie mają jakichś specjalnych zdolności, sprawności, czy też specjalnych właściwości – nie stanowią też jednolitej grupy, co już podkreślono powyżej. W ich życiu natomiast występują poważne ograniczenia. Nie one jednak są decydujące, a przy odpowiednim nastawieniu samych głuchoniewidomych, ich determinacji, zrozumieniu i pomocy otoczenia można je w mniejszym lub większym stopniu zniwelować.

Głuchoniewidomi mogą wykonywać wiele czynności, które wykonywane są przez innych. Jeżeli są dobrze zrehabilitowani, zręczni, zaradni, inteligentni itp. mogą żyć podobnie jak inni ludzie. Nie wszyscy jednak są do tego zdolni. Nie ma natomiast wątpliwości, że takie możliwości istnieją.

Głuchoniewidomi mogą uczyć się. Występują tu poważne ograniczenia, które jednak nie przekreślają tych możliwości. Istnieje wiele zawodów, które głuchoniewidomi mogą wykonywać. Są też takie, których wykonywanie przez osoby głuchoniewidome jest niemożliwe. Wśród tych, które głuchoniewidomy może wykonywać są przykładowo: informatyk, fizjoterapeuta, dziennikarz, rzeźbiarz i wiele innych.

Głuchoniewidomi uprawiają turystykę i niektóre dyscypliny sportu np.: kolarstwo, pływanie, lekkoatletyka, szachy. Korzystają z literatury i sami ją tworzą. Podobnie jest z muzyką, rzeźbą i innymi dziedzinami artystycznymi. Życie rodzinne, towarzyskie i społeczne dostępne może być dla nich w szerokim zakresie.

Prawdy i mity o głuchoniewidomych

Przez wieki obraz osoby głuchej i niewidomej bardzo się zmienił. Najistotniejsze zmiany w ich ocenie oraz poznaniu zaobserwować można w wiekach XX i obecnym. Nadal jednak w społeczeństwie pokutuje wiele opinii, które nie mają lub mają w niewielkim stopniu coś wspólnego z rzeczywistością. Niewidomy – żebrak. Niewidomy – ma bardzo dobry słuch. Niewidomy – nic sam zrobić nie może. Niewidomy – dobry masażysta. Głuchy – idiota. Głuchy – smutny. Głuchy – opóźniony w rozwoju. To tylko niektóre z powszechnych i utrwalonych sądów o osobach z uszkodzonym wzrokiem, lub słuchem. Sama głuchoślepota jest czymś, co często nie mieści się w powszechnym pojęciu o niepełnosprawności.

A przecież osoby z jednoczesnym uszkodzeniem narządów wzroku i słuchu to tacy sami ludzie jak inni. Mają podobne problemy i radości, wady i zalety.

Warto więc w tym miejscu zastanowić się, z czego wynika taka a nie inna opinia o głuchoniewidomych. Wydaje się, iż przede wszystkim wynika z nieznajomości tychże osób. Wśród ‘zdrowego’ społeczeństwa osoby z dysfunkcją wzrokowo-słuchową rzucają się w oczy, a to powoduje, że zauważa się ich zachowania. Ponieważ człowiek ma skłonność do generalizowania, zachowania jednego głuchoniewidomego przenoszone są automatycznie na całą ich populację. Pamiętać też należy, że zachowania negatywne są tymi, o których najchętniej ludzie rozmawiają i które zauważają.

Zagrożenia

W miarę rozwoju cywilizacyjnego, prócz szans, które on niesie, pojawiają się też nowe zagrożenia. Są zarówno natury ogólnej, ale dotyczyć mogą jednocześnie pewnej wybranej grupy osób. Jedną z takich grup są głuchoniewidomi. Nie będziemy się zajmować zagrożeniami natury ogólnej. Przyjrzyjmy się natomiast tym, które mają bezpośredni wpływ na życie głuchoniewidomych.

Do zagrożeń zaliczyć można problemy ze znalezieniem pracy przez osoby głuchoniewidome. Nie wynika to tylko z ogólnej sytuacji na rynku pracy, lecz głównie ze specyficznych sposobów zaspakajania potrzeb osób głuchoniewidomych. W przypadku wielu zawodów, w których osoby z dysfunkcją wzrokowo-słuchową mogą podjąć pracę, konieczne jest dodatkowe oprzyrządowanie stanowiska pracy takiej osoby. Takie przygotowanie bywa kosztowne. Często też zwykła ludzka niewiedza hamuje wzrost zatrudnienia wśród osób głuchoniewidomych.

Drugim istotnym zagrożeniem dla osób głuchoniewidomych jest szybki rozwój technologii (równocześnie dzięki niej to, co jeszcze do niedawna było niedostępne, dzisiaj bardzo pomaga głuchoniewidomym w codziennym życiu). Coraz więcej urządzeń pojawiających się na rynku daje ludziom nowe możliwości zaspakajania różnego rodzaju potrzeb. Niestety wiele z nich w ogóle nie nadaje się do użytku przez osoby głuchoniewidome. Wynika to między innymi z faktu, że obsługa ich odbywa się przykładowo za pomocą ekranów dotykowych i osoba głuchoniewidoma nie jest w stanie z nich skorzystać.

Kolejne zagrożenie to postępujące uproszczenie form przekazu. Tam, gdzie kiedyś był dźwięk i słowo, dzisiaj jest obraz. Nie chodzi tutaj wyłącznie o telewizję, gdzie brakuje napisów oraz audiodeskryptorów, lecz także o przekaz pisany – prasa, Internet, multimedia itp., gdzie często stosuje się przekaz graficzny, bez odpowiedniego opisu słownego. W przypadku Internetu mówi się o tzw. wykluczeniu cyfrowym, które dotyka nie tylko osoby z jednoczesnym uszkodzeniem zmysłów wzroku i słuchu.

Bardzo groźnym w następstwach może być fakt, iż w organach decydujących o pomocy dla głuchoniewidomych brak jest koordynacji działań, a przede wszystkim brakuje rzetelnej konsultacji ze środowiskiem. Wydaje się, iż słuszne byłoby zatrudnianie osób głuchoniewidomych w Powiatowych Centrach Pomocy Rodzinie, Państwowym Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych oraz innych jednostkach zajmujących się szeroko pojętą pomocą osobom z niepełnosprawnością.

Wymienione tu zostały najistotniejsze z zagrożeń, jakie czekają na głuchoniewidomych w najbliższych latach. Jest ich zdecydowanie więcej. Nie są one jednak aż tak znaczące, by przy minimalnym nakładzie środków oraz zainteresowaniu władz nie dałoby się ich pokonać.

Zapraszamy do zapoznania się Superbohaterami TPG!  To historie osób głuchoniewidomych, które nie boją się czerpać garściami z życia! www.tpg.org.pl (otwiera się w nowej karcie)

źródło:

www.tpg.org.pl/kim-jestesmy/ (otwiera się w nowym karcie)

www.gluchoniewidomi.pl (otwiera się w nowym karcie)